ΕΛΛΑΔΑ

Ο κ. Δένδιας συμμετείχε στην ενότητα «Europe’s strategy on defence and security», στο πλαίσιο της οποίας είχε συζήτηση με τον Daniel Franklin, executive & diplomatic editor του «The Economist».

Στο περιθώριο της συμμετοχής στην 29η Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης του “Economist”, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας είχε συναντήσεις με πρώην και νυν αξιωματούχους ξένων χωρών και Οργανισμών. Πιο συγκεκριμένα, συναντήθηκε με την Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Radmila Shekerinska, τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Michael Pompeo, και την πρώην Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας και Πρόεδρο της 80ης Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, Annalena Baerbock.

Στη συζήτηση παρευρέθηκαν, επίσης, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Δημήτρης Χούπης, ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Γεώργιος Κωστίδης, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Δημήτριος – Ελευθέριος Κατάρας ΠΝ, ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Δημοσθένης Γρηγοριάδης.

Ακολουθεί το κείμενο της συζήτησης του κ. Δένδια με τον κ. Franklin (μετάφραση από τα αγγλικά):

D. FRANKLIN: Θα ήθελα να καλέσω τον Υπουργό κύριο Δένδια να έρθει στη σκηνή. Ένας τακτικός θαμώνας στα συνέδριά μας. Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κύριο Νίκο Δένδια. Αυτή τη στιγμή λοιπόν έχουμε το πρώτο μέρος της συνεδρίασης με θέμα, την Ευρωπαϊκή Άμυνα και Ασφάλεια.

Βεβαίως η συζήτηση αυτή συμπίπτει με μια πολύ ωραία και καλή συγκυρία, καθώς είμαστε αμέσως μετά τη διάσκεψη κορυφής του ΝΑΤΟ. Θα ξεκινήσουμε με εσάς. Ποια είναι η αίσθησή σας για αυτό που κατάφερε στη διάσκεψη κορυφής το ΝΑΤΟ;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η Σύνοδος Κορυφής πήγε πολύ καλά. Ίσως και απρόσμενα καλά. Πριν από ένα μήνα ίσως θα σας έλεγα ότι δεν θα είναι μία εύκολη Σύνοδος Κορυφής.

Σε τελική ανάλυση ήταν πολύ εύκολη, με ένα συγκεκριμένο ανακοινωθέν, ένα από τα πιο σύντομα σε έκταση που έχω δει. Αυτό είναι καλό, διότι αν κάποιος μελετήσει το ανακοινωθέν, προσέξει το νόημα των λέξεων, τη διατύπωση, τότε αντιλαμβάνεται το μήνυμα.

Όλοι συμφώνησαν να αυξήσουν τις δαπάνες τους στο 3,5% συν 1,5%, υπήρχε μία συνολική κατανόηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Συμμαχία.

Οφείλω να πω, ως τελική παρατήρηση, ότι ναι, πήγε καλά.

D. FRANKLIN: Η κρίσιμη απόφαση που ελήφθη ήταν η αύξηση των δαπανών για την άμυνα. Των αμυντικών δαπανών από τα κράτη – μέλη και υπήρχε κάποιος σκεπτικισμός που εκφράστηκε από τον κύριο Πομπέο πιο πριν, για το κατά πόσο αυτός ο αριθμός, αυτό το επίπεδο δαπανών θα επιτευχθεί πραγματικά.

Πώς μπορεί η Ευρώπη να διασφαλίσει τον κόσμο και την ίδια, ότι αυτός ο στόχος θα έχει νόημα και ουσία, ιδίως εν όψει της εμπειρίας που υπάρχει από το παρελθόν για το στόχο του 2%, τον οποίον αγνόησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα μέλη, όχι η Ελλάδα, η Ελλάδα πάντα ήτανε ουσιαστικός φορέας αμυντικών δαπανών.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Να συμφωνήσουμε στο εξής, αν ήμασταν στην ίδια θέση πριν από ένα χρόνο και συζητούσαμε για το ότι όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ ομόφωνα θα συμφωνήσουν να φτάσουν στο 3,5% συν 1,5%, θα μας έπαιρναν για τρελούς, θα μας εξέταζαν οι γιατροί.

Το βήμα αυτό ήταν τεράστιο για το ΝΑΤΟ και ήταν σημαντικό το στοιχείο ότι κατανόησαν όλοι πως η Ευρώπη πρέπει να πληρώσει για τη δική της άμυνα.

Τούτου λεχθέντος βεβαίως, υπάρχουν προκλήσεις που παραμένουν, ξέρουμε ότι μπορεί να μην καταφέρουν όλες οι χώρες να φτάσουν στο 3,5%, πόσο μάλλον στο συν 1,5%. Δεν ξέρουμε τι είδους εξοπλισμός θα αγοραστεί.

Διότι εδώ υπάρχει κι ένα άλλο θέμα, όχι μόνο πόσα δαπανάς, αλλά και πώς, ποια συστήματα θα προμηθευτείς, πώς λειτουργεί η καινοτομία, πώς ενσωματώνεται η Τεχνητή Νοημοσύνη, πώς αναβαθμίζεις τις υποδομές.

D. FRANKLIN: Σε αυτό το πλαίσιο όμως, σε κάθε περίπτωση, το βήμα είναι τεράστιο. Ποιες θα είναι οι δικές σας προτεραιότητες στο πλαίσιο αυτό; Πώς λοιπόν θα αξιολογήσετε τις δαπάνες; Τρία πράγματα πείτε μας που θεωρείτε ότι χρειάζεται η Ευρώπη, που χρειάζεται το ΝΑΤΟ ή η Ευρώπη, προκειμένου να αξιοποιηθούν τα χρήματα αυτά, καθώς ζούμε σε μια εποχή μεγάλης ευκαιρίας.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σωστά, θα είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να επιλέξω τρία, διότι υπάρχουν πολλά που πρέπει να αλλάξουνε στην Ευρωπαϊκή Άμυνα. Πρέπει να εκσυγχρονιστούμε.

Οφείλω να πω ότι οι περισσότεροι στρατοί μας ζουν σε άλλη εποχή, είναι έτοιμοι για άλλου είδους μάχες, δεν είναι έτοιμοι για αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία ή σε άλλα μέτωπα ανά τον κόσμο.

Πρέπει λοιπόν να γνωρίζουμε την καινοτομία, την Τεχνητή Νοημοσύνη, να εκπαιδεύσουμε τους στρατιώτες μας σε διαφορετικής φύσης, διαφορετικού χαρακτήρα πολεμικές συρράξεις, τεχνολογίες και μεθόδους.

Και κάτι πολύ διαφορετικό, πρέπει να τους εκπαιδεύσουμε να είναι σε θέση να αλλάζουν στην πορεία.

D. FRANKLIN: Πρέπει να αλλάξει ο «μεταβολισμός»;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ακριβώς, η όλη κουλτούρα ενός αυστηρού μηχανισμού, που ακολουθεί εντολές άνωθεν, είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξει και η δομή. Πρέπει να δοθεί πιο πολλή ισχύς, όχι απαραίτητα στους υψηλόβαθμους αλλά στους χαμηλότερης τάξης αξιωματικούς.

D. FRANKLIN: Το κάνετε αυτό στην Ελλάδα;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ναι, βεβαίως.

D. FRANKLIN: Πώς λειτουργεί όλο αυτό;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είχαμε, πριν από οχτώ-εννιά μήνες, ανακοινώσει τη νέα προσέγγιση για την αναδιάρθρωση των Ενόπλων Δυνάμεων, τη λεγόμενη Ατζέντα 2030. Και ειλικρινά πρέπει να πω ότι αυτό που ειπώθηκε στην Ευρώπη τώρα είναι κάτι που το έχουμε ανακοινώσει εδώ και 18 μήνες περίπου.

D. FRANKLIN: Όλη αυτή η καινοτομία που υπάρχει στην Ουκρανία, σας κινητοποίησε;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Αυτό που βλέπουμε στην Ουκρανία επιβεβαιώνει ότι αν δεν αλλάξουμε εμείς δεν θα μπορέσουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί, είναι πολύ απλό, ξεκάθαρο.

Η ανάγκη μας οδηγεί. Συνήθως η προσέγγιση των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν η εξής: Να αγοράζουν εξοπλισμό και να τον αποθηκεύουν για απόθεμα. Αυτό δεν λειτουργεί πλέον.

Αν αγοράσεις ένα εκατομμύριο drones και τα βάλεις σε μια αποθήκη και προσπαθήσεις να τα χρησιμοποιήσεις μετά από 2 χρόνια, θα είναι παρωχημένα, καλύτερα να τα πετάξεις. Δεν έχουν καμία αξία.

Αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να δημιουργήσεις μια προσέγγιση κατά την οποία μέσω π.χ. τρισδιάστατων εκτυπωτών κοντά στο μέτωπο, να μπορείς να παράξεις προκλήσεις, να απαντήσεις στις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσεις εκείνη τη στιγμή.

Άρα αλλαγή λογισμικού, κατανόησης, συστημάτων. Μιλάμε για τελείως διαφορετική προσέγγιση.

D. FRANKLIN: Ακούμε πολλά για την ανάγκη να εκλογικεύσετε την αμυντική βιομηχανία. Πολλές εθνικές, μικρές μονάδες πρέπει να ενοποιηθούν. Σε ποιο βαθμό αφορά αυτό την Ελλάδα, όσον αφορά τα πράγματα που πρέπει να κάνει με διαφορετικό πλέον τρόπο, σε ένα ενοποιημένο σύστημα Ευρωπαϊκής Άμυνας; Αναφέρομαι στο βιομηχανικό επίπεδο.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Για εμάς το σημαντικό είναι να συμμετάσχουμε σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Δεν είμαστε μεγάλη χώρα, δεν μπορούμε να παράξουμε μεγάλες πλατφόρμες μόνοι μας.

Η Ελλάδα δεν πιστεύει ότι θα παράξει το αεροσκάφος 6ης γενιάς μόνη της. Απλώνουμε το χέρι μέχρι εκεί που φτάνουμε.

Αυτό που μπορούμε να προσφέρουμε όμως σε αυτή τη νέα ημέρα της Ευρωπαϊκής Άμυνας είναι το εξής: Kαινοτομία. Έχουμε εξαιρετικούς επιστήμονες σε μικρές αλλά με τεράστιες δυνατότητες αμυντικές εταιρίες του οικοσυστήματός μας, οι οποίες αν ενσωματωθούν στο ευρύτερο ευρωπαϊκό οικοσύστημα μπορούν να προσφέρουν πολλά.

D. FRANKLIN : Να μιλήσουμε για λίγο πιο ευαίσθητα ζητήματα τώρα.

Ακούσαμε σήμερα το πρωί την κυρία Ντόρα Μπακογιάννη να μιλά για την Τουρκία και τις αμυντικές δαπάνες της Ευρώπης, που μπορεί να διοχετευθούν δυνητικά προς την Τουρκία. Κάτι για το οποίο έχετε μιλήσει και εσείς.

Πώς βλέπετε το ζήτημα αυτό σε αυτή την εποχή των αυξανόμενων αμυντικών δαπανών και της ενισχυόμενης συνεργασίας;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πρώτον, ας πούμε το προφανές. Η Τουρκία είναι σύμμαχος στο ΝΑΤΟ. Από την άλλη όμως η Τουρκία έχει ακόμα το casus belli εις βάρος της Ελλάδος. Για εμάς λοιπόν είναι διττό το θέμα. Θέλουμε η Τουρκία να έχει τη μεταχείριση ενός συμμάχου, από την άλλη όμως βλέπουμε την Τουρκία ως μία χώρα η οποία έχει κηρύξει casus belli εις βάρος μας.

Άρα, η ενίσχυση της αμυντικής τους βιομηχανίας χωρίς να υπάρχει δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας ότι θα αλλάξουν αυτήν την προσέγγισή τους προς την Ελλάδα, είναι πρόβλημα.

D. FRANKLIN: Τι μπορείτε να κάνετε εσείς για αυτό στα πλαίσια του ΝΑΤΟ; Μπορείτε να μιλήσετε για αυτό με δυνατή φωνή, έχετε όμως δικαίωμα αρνησικυρίας;

Το ΝΑΤΟ είναι μία Συμμαχία εις βάρος τρίτων. Δεν είναι μία Συμμαχία που προστατεύει τα μέλη από τα αλλά κράτη – μέλη. Άρα αν δεν εγκρίνετε τη δαπάνη χρημάτων στην Τουρκία, τι μπορείτε να κάνετε;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν υπάρχει κάτι που να μπορούμε να κάνουμε αν η Τουρκία επενδύσει στη δική της αμυντική βιομηχανία ή έχει διμερή project. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι και δεν πρέπει να κάνουμε και κάτι. Το βασικό μας πρόβλημα είναι αν τα ευρωπαϊκά χρήματα, χρήματα δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δαπανηθούν με τρόπο που άμεσα ή έμμεσα απειλούν την άμυνα της Ελλάδος.

Είμαστε πρόθυμοι και, από τεχνικής σκοπιάς, νομίζω ότι μπορούμε. Το θέμα δεν είναι αν έχουμε τη δυνατότητα για βέτο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν λειτουργεί στη βάση του βέτο. Λειτουργεί κυρίως στη βάση των συναινέσεων και νομίζω ότι οι φίλοι και οι εταίροι μας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα κατανοήσουν αυτό το οξύμωρο. Να χρηματοδοτείς ένα όπλο το οποίο μπορεί να στραφεί εις βάρος ενός εκ των εταίρων της Ευρωπαϊκής οικογένειας.

D. FRANKLIN: Ένα άλλο δύσκολο ζήτημα αυτή τη στιγμή είναι οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ιστορικά η Ελλάδα έχει εξαιρετικά στενές σχέσεις συνεργασίας με τις ΗΠΑ.

Έχετε τις υποδομές στην Αλεξανδρούπολη, έχετε τον Κόλπο της Σούδας. Το Ναύσταθμο στη Σούδα. Πώς βλέπετε την κατάσταση αυτή τη στιγμή, όταν κατά καιρούς, οι δεσμεύσεις των ΗΠΑ προς τη Συμμαχία τίθενται εν αμφιβόλω.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μία αρχική παρατήρηση. Βγαίνει φυσικά. Αναφέρατε την Αλεξανδρούπολη πριν τη Σούδα. Αυτό δείχνει τι κατάφερε η δική μου Κυβέρνηση όταν υπέγραψε την MDCA με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς ανέδειξε την Αλεξανδρούπολη, την έβαλε στο χάρτη και πλέον αναφέρεται και πριν τη Σούδα.

Έχουμε πολύ καλή σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ανεξάρτητα από τη διοίκηση και την Κυβέρνηση των ΗΠΑ. Έχουμε την Κυβέρνηση του κυρίου Τραμπ τώρα.

Ο κύριος Πομπέο ήταν αυτός με τον οποίον υπογράψαμε την πρώτη MDCA, έχουμε μια πολύ καλή σχέση. Είχαμε καλή σχέση με την Κυβέρνηση Μπάιντεν και νομίζω ότι θα έχουμε εξαιρετική σχέση και με την Κυβέρνηση Τραμπ.

Πρόκειται για μία σύμμαχο. Έχουμε κοινές ανησυχίες και νομίζω ότι αυτό θα ισχύει και στο μέλλον.

Και βεβαίως χρησιμοποιούμε αντίστοιχο εξοπλισμό, έχουμε τα F-35 που είναι αυτή τη στιγμή το καλύτερο αεροσκάφος στην κατηγορία του, μιλάμε για πέμπτης γενιάς αεροσκάφος. Είμαστε πολύ κοντά με τις ΗΠΑ και θα συνεχίσουμε να είμαστε.

D. FRANKLIN: Όταν τίθενται ζητήματα για τη δέσμευση των ΗΠΑ στο Άρθρο 5, θεωρείτε ότι αυτά είναι απλά ασήμαντα λόγια και ότι δεν χρειάζεται να ανησυχείτε τόσο πολύ;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν θεωρώ ότι απειλούμαστε από μία πηγή, στην οποία θα μπορεί να εφαρμοστεί το Άρθρο 5.

D. FRANKLIN: Να μιλήσουμε για το Ιράν, τα σύνορα στη Μέση Ανατολή, τα διδάγματα που αντλήσατε από αμυντικής πλευράς εννοώ. Μιλήσαμε πιο πριν για την Ουκρανία, είδαμε όμως και στρατιωτικές συγκρούσεις που εξελίσσονται και από τις οποίες πολλοί αντλούνε συμπεράσματα, από στρατηγικής απόψεως.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σχολείο.

D. FRANKLIN: Είναι σαν σχολείο, ακριβώς. Είναι μάλλον πανεπιστήμιο θα έλεγα. Ποια είναι τα δικά σας συμπεράσματα σε ό,τι αφορά την πυραυλική άμυνα, την ανάγκη ύπαρξης επάρκειας σε κάποια συστήματα;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα ακουστεί λίγο αλαζονικό, αλλά προβλέψαμε πώς θα εξελιχθεί αυτή η πολεμική σύρραξη. Έχουμε λοιπόν μια ολιστική προσέγγιση, εμείς το λέμε η «Ασπίδα του Αχιλλέα», καθώς είναι πολυεπίπεδη, η οποία προστατεύει τη χώρα ολιστικά από πυραύλους, από αεροσκάφη και από drone. Αυτό κάνουμε αυτή τη στιγμή και αυτό θα συμβεί εντός των επομένων ετών.

D.FRANKLIN: Έχετε κάτι ισοδύναμο του συστήματος προστασίας αντιβαλλιστικής άμυνας που έχει το Ισραήλ;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όχι αυτή τη στιγμή, αλλά σε λίγους μήνες θα έλεγα, όχι σε δεκαετίες.

D. FRANKLIN: Επηρεάζει αυτό το πλάνο των επενδύσεών σας;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η «Ασπίδα του Αχιλλέα» είναι μεγάλο κομμάτι της προσέγγισής μας σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό που θα χρησιμοποιούν οι Ένοπλες Δυνάμεις.

Για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία αυτή η κυβέρνηση εξέδωσε ένα 20ετές πλάνο, 20ετές σχέδιο δημοσίων προμηθειών για τις Ένοπλες Δυνάμεις και η αντιπυραυλική άμυνα είναι κομμάτι αυτής της προσέγγισης.

D. FRANKLIN: Άρα αυτή τη στιγμή σε μία περίοδο που η Ευρώπη επενδύει σημαντικά ποσά και λέτε ότι αυτές οι συρράξεις είναι σχολεία για στρατηγικά διδάγματα, μιλώ για την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, αυτή τη στιγμή ποια είναι η μεγαλύτερή σας προτεραιότητα, η πρώτη σας προτεραιότητα σε ότι αφορά την επόμενη φάση της προετοιμασίας της Ελλάδος σε στρατηγικό και αμυντικό επίπεδο;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Επαναλαμβάνω, η Ασπίδα του Αχιλλέα είναι κάτι ολιστικό, ενσωματώνει τα πάντα, είτε είναι ο Στρατός, είτε είναι η Πολεμική Αεροπορία, είτε είναι το Πολεμικό Ναυτικό, είτε είναι η αεράμυνά μας.

Εκσυγχρονίζουμε λοιπόν πρακτικά τα πάντα. Ακόμα και τη δομή των Ενόπλων Δυνάμεων. Αλλάζουμε το Πολεμικό Ναυτικό, παίρνουμε τις νέες φρεγάτες από τη Γαλλία, 4 νέες οι οποίες είναι κορυφαίες στο είδος τους. Σκοπεύουμε να αγοράσουμε φρεγάτες από την Ιταλία, να ανανεώνουμε τον υπόλοιπο στόλο μας, άρα αλλάζουμε τα πάντα.

D. FRANKLIN: Λέτε βεβαίως παράλληλα ότι ο παράγοντας που έκανε τις αμυντικές δαπάνες στην Ελλάδα να συνεχίζουν να είναι πάντα πάνω από τα όρια…

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όλοι το ξέρουν αυτό, εννοείται, δεν υπάρχει λόγος να το λέω.

D. FRANKLIN: Αυτός ο νέος στόχος επηρεάζει και την Ελλάδα στο να αυξήσει τις δαπάνες ή είστε ήδη σε ένα επίπεδο που θα πείτε δεν χρειάζεται να…

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας πω, δεν πρόκειται να αυξήσουμε τις δαπάνες μας σημαντικά.

D. FRANKLIN: Πού είστε αυτή τη στιγμή;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Στο 3,1 με 3,2% το οποίο είναι αρκετό. Εντάξει, η Τουρκία δαπανά αριθμητικά πολύ περισσότερο από εμάς, αλλά εμείς είμαστε πιο μικρή ως χώρα.

Σε κάθε περίπτωση, οι προτεραιότητές μας είναι η άμυνα. Δεν είμαστε επιτιθέμενοι. Αυτό καταλαβαίνετε ότι δημιουργεί οικονομίες κλίμακος. Δεν έχουμε σκοπό να επιτεθούμε σε κάποιον.

Πρέπει λοιπόν να εκσυγχρονιστούμε και αυτή τη στιγμή προτεραιότητά μας είναι η ολιστική προσέγγιση της «Ασπίδας του Αχιλλέα».

D. FRANKLIN: Επειδή δεν έχουμε χρόνο, άλλη μια τελευταία ερώτηση. Αν θέλατε να εκπέμψετε ένα μήνυμα προς τους ομολόγους σας στο ΝΑΤΟ αναφορικά με την επόμενη περίοδο κατά την οποία θα πρέπει να υλοποιηθεί η απόφαση που έλαβε η Σύνοδος Κορυφής, ποιο θα ήταν το μήνυμα;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δαπανήστε με έξυπνο τρόπο. Διότι έχουμε έναν κίνδυνο μπροστά μας, να δημιουργήσουμε πληθωρισμό και να αγοράσουμε λάθος συστήματα με περισσότερα χρήματα.

Πρέπει να φερθούμε με σωφροσύνη, με σοφία και να αναδιαρθρώσουμε τις μονάδες. Το να αγοράσουμε νέα συστήματα, νέα όπλα χωρίς να αλλάξουμε τη δομή, χωρίς να αλλάξουμε το σύστημα, την προσέγγιση ή την κουλτούρα δεν έχει νόημα.

Το ΝΑΤΟ πρέπει να αναδιαμορφωθεί και ειδικά οι ευρωπαϊκοί στρατοί πρέπει να αναδιαμορφωθούν. Για πολλά χρόνια ουδείς στην Ευρώπη, και δεν λέω για την Ελλάδα τώρα, ουδείς στην Ευρώπη πίστευε ότι θα επέστρεφε, θα υπήρχε πολεμική σύρραξη στις χώρες μας.