Μέσω Αιγύπτου η ΕΕ θέλει να μπλοκάρει τη λαθρομετανάστευση

Μετά την Τυνησία και τη Μαυριτανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρήκε έναν νέο «στρατηγικό» εταίρο για τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης: την Αίγυπτο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε το Σαββατοκύριακο μια «συνολική εταιρική σχέση» 7,4 δισεκατομμυρίων ευρώ με την Αίγυπτο, αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ τις συμφωνίες των 700 και 210 εκατομμυρίων ευρώ αντίστοιχα με την Τυνησία και τη Μαυριτανία.

Η λογική πίσω από τις τρεις συμφωνίες είναι ωστόσο η ίδια: να εισφέρουμε φρέσκα χρήματα για να βοηθήσουμε στη σταθεροποίηση μιας ταλαντευόμενης οικονομίας και να περιορίσουμε τις ροές παράτυπης μετανάστευσης.

Όπως είπε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursuval von der Leyen από το Κάιρο, η Αίγυπτος δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί "δεδομένου του πολιτικού και οικονομικού σας βάρους, καθώς και της στρατηγικής σας θέσης σε μια πολύ ταραγμένη γειτονιά, η σημασία των σχέσεών μας θα αυξηθεί μόνο με την πάροδο του χρόνου".

Για την Αίγυπτο, η ανάγκη είναι ιδιαίτερα επιτακτική: η χώρα βρίσκεται στη μέση μιας καταστροφικής κρίσης που προκαλείται από μια τέλεια καταιγίδα υψηλού πληθωρισμού, βαρύ χρέος, επίμονο εμπορικό έλλειμμα, αύξηση των επιτοκίων και έλλειψη ξένου νομίσματος. Τα δεινά έχουν επιδεινωθεί σημαντικά από τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο οποίος αναστάτωσε τις παγκόσμιες αγορές σιταριού και ώθησε τις τιμές των τροφίμων σε υψηλά ρεκόρ, και τις επιθέσεις των Χούτι στη Διώρυγα του Σουέζ, που στέρησαν εν μέρει το Κάιρο από 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια έσοδα.

Η σπειροειδής αναταραχή οδήγησε την Αίγυπτο να ζητήσει το τέταρτο δάνειό της από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) από το 2016, ύψους 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων (7,3 δισεκατομμύρια ευρώ). Σε αντάλλαγμα, η χώρα συμφώνησε να υποτιμήσει το εθνικό της νόμισμα, να εισαγάγει κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία, να επιβραδύνει τις δαπάνες της για υποδομές και να διατηρήσει τη βιωσιμότητα του χρέους.

Η συμφωνία των 7,4 δισ. ευρώ με την ΕΕ έχει επίσης ισχυρή οικονομική διάσταση: 5 δισ. ευρώ σε δάνεια με ευνοϊκούς όρους για τη στήριξη των μακροοικονομικών μεταρρυθμίσεων της Αιγύπτου και 1,8 δισ. ευρώ σε πρόσθετες επενδύσεις στο πλαίσιο της γειτονικής πολιτικής του μπλοκ, για την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ψηφιακής συνδεσιμότητας. Όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης, η συμφωνία προβλέπει 200 εκατομμύρια ευρώ για την πάταξη της λαθρεμπορίας και της εμπορίας ανθρώπων ως μέρος ενός ευρύτερου πακέτου 600 εκατομμυρίων ευρώ σε μη επιστρεπτέα επιχορηγήσεις.

Εκ πρώτης όψεως, ο φάκελος των 200 εκατομμυρίων ευρώ φαίνεται μικρός σε σύγκριση, ειδικά δεδομένου ότι ο περιορισμός της παράτυπης μετανάστευσης αποτελεί προτεραιότητα που μοιράζονται και τα 27 κράτη μέλη, ανεξάρτητα από την πολιτική τους τάση, και ότι η Αίγυπτος φιλοξενεί επί του παρόντος πάνω από 500.000 πρόσφυγες από γειτονικές χώρες, κυρίως. Σουδάν και Συρία.

Αλλά οι Βρυξέλλες βλέπουν τα πράγματα ολιστικά: η τοποθέτηση μετρητών σε ένα μέρος μπορεί να διαχυθεί σε άλλα. Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, η τόνωση της εγχώριας οικονομίας της Αιγύπτου μπορεί να κάνει τόσο πολύ - ή ίσως ακόμη περισσότερο - για τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης από την ενίσχυση των πραγματικών συνοριακών ελέγχων.

Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ έχει δει μια δραματική αύξηση των αιτήσεων ασύλου από Αιγύπτιους υπηκόους: από 6.616 το 2021 σε 26.512 το 2023, σύμφωνα με την υπηρεσία ασύλου του μπλοκ (EUAA). Οι περισσότερες από αυτές τις αξιώσεις καταγράφηκαν στην Ιταλία (69%), ακολουθούμενη από την Ελλάδα σε μακρινή δεύτερη (9%). Αυτό εξηγεί γιατί οι πρωθυπουργοί Giorgia Meloni και Κυριάκος Μητσοτάκης συμμετείχαν στο ταξίδι της von der Leyen.